Tokımak / Dokumak

''Tokımak'' GökTürkçe de ''yazı yazmak'' anlamında kullanılmış bir sözcüktür. Taşa çelik çubuklarla vurularak yazılan yazıların çıkardığı 'tok' sesinden türediği düşünülebilir. Orkun Yazı Sanatında bu ad ''Dokumak'' olarak geçer. Tamgaların arasındaki uyumlar, renk, çizgi, bet vb. düzenlemelerin tümü Orkun Çalışmasının dokusunu gösterir.

''Yurt'' Yazılı Orkun Yazı Çalışması

''YURT'' Yazılı Orkun Yazı Çalışması

(Büyütmek için görüntünün üzerine tıklayınız)

 Nitelik: A4 Birinci Hamur Kağıt Üzerine Kara Akrilik Boya

''Yurt '' yazılı Orkun yazı çalışması dikey bir konum üzerine konumlandırılmış, buna göre de Orkun abecesinin yukarıdan aşağıya doğru olan yazılma kuralına göre oluşturulmuştur. Orkun Yazı Sanatı nın bitik (yazı) kolunu tam olarak yansıtan bu çalışmada, diğer çalışmalardan farklı olarak tamgalar birbirlerine sağ uçlarından geçen dikey bir çizgiyle bağlanmıştır. İşin özünde bu bir bağlamadan çok yazının yan satır çizgisidir.. Satır çizgisi olan bu çizgi aynı anda bitiğin içeriğiyle öylesine uyuşmuştur ki tek bir görev üstlenen sıradan bir çizgi olarak görülemez. Tamgalar birbirine bağlanmasına karşın bu çalışmada Orkun tamgalarının birbirinden ayrık yazılma geleneğini bozmaz. 

''Yurt'' çalışması içerik olarak birbirine oldukça uyumlu, kıvrık biçimli, buna karşın sert çizgilerini koruyan bir tamga yazım düzenini taşır.  Bu bitik düzeni yukarıdan aşağı doğru etkisini güçlendirir. Alt baştaki kalın ''T'' tamgasında ise (''at-ta'' tamgası) bu etki zirveye çıkar ve sözcük sonu belirteçleri ile son bulur.

Çalışmanın dış ve iç duygu eğilimlerine bakıldığında dış hatların düzenci ve kuralcı, yolunu önceden belirlemiş bir havada olduğu görülür. Sözcük başındaki kalın ''Y'' tamgası (ay-ya) ise bu kurallar düzeninin gösterdiği ülküyü betimlercesine yeni doğan güneş benzeri yükselmeyi göstermektedir. Ardı sıra gelen tamgalar bu düzenin içinde kendi başlarına etkiler yaratmak isteseler de yinede tepeden gelen bu kurala göre kendi düzenlerini almışlardır. Yükselen güneşten uzakta kalan yerlerde bu düzen etkisini yitirir gibi gözükse de aslında her tamga en başından bu kimlikle dokunarak var olmuştur. Ay-ya tamgasının kendi başına Türk otağlarını anımsattığı da söylenilebilir.

Çalışma genel olarak devleti olan bir yurdun resmi düzenini betimler gibidir. ''Yurt'' konulu Orkun Yazı Çalışması, Uygur duvar bezekliklerinde betimlenen bedizlerin  (duvar  resimlerinin)  yanlarına kondurulmuş olan yukarı-aşağı dikey konumda yazılmış Uygur yazılarına da benzerlik gösterir.

''Budun'' Konulu Orkun Yazı Çalışması

''BUDUN'' Konulu Orkun Yazı Çalışması

(Büyütmek için görüntünün üzerine tıklayınız)

 Nitelik: A4 Birinci Hamur Kağıt Üzerine Toprak Rengi Suluboya

''Budun'' konulu çalışmanın gözde uyandırdığı ilk etki özgür ve kendi içinde tutarlı, rahat bir yapıda olduğudur.
Çalışmanın alt konumundaki sivrilik ve ard arda dizilmiş çentiklerin yerini üst konumdaki hoş bir çizgi yolu almış olup alttaki sert etkiyi yumuşatmaktadır. Bu yolun kendisi kalın ''b'' tamgasıdır (ab-ba). fırçanın daire çidiği ''b'' tamgasının şişkin bölümü bize olayın konusu ve içlenen biçimin yönü üzerine ip ucu vermektedir.

''Budun'' konulu çalışmanın boyası toprak rengi seçilmiştir. Gök Türkçe'de ''ulus'' anlamına gelen budun, burada toprağı, dolayısıyla yurdu simgelemektedir. Boyanın çağrıştırdığı bu etkiyi işlenen biçimin kendisi de bütünler; Burada dingince yolunda ilerleyen bir ''kınalı koyun'' gözükmektedir.  Türk yaşamında bir toprak parçasının iyesi olmak tek başına bir anlama gelmezdi. Sürüsüz bir Türk toplumu, yoksul ve aç sayılırdı.
Çalışmadaki bu koyun biçimine değişik bir açıdan bakıldığında da, bu biçimin ana karnındaki bir bebeğin ilk aylarındaki görünümüne (cenin) benzediği de söylenebilir. Yolunu başlamış toprak kınalı bir koyun, doğmamış, kırılgan yapılı bir bebeğin ana karnında uzandığı gibi yol alıp, kendi içinde bir yaşam döngüsünü betimler...

Bitik, Bitimek

Bitik sözcüğü eski Türkçede ''yazılmış olan'' anlamına gelir. Aynı anda ''yazı'' yada arapça kökenli olan ''kitap'' sözcüğünü öz Türkçe olarak karşılar. 'Eski Türkçe de yazı yazma eyleminin diğer adı da ''Tokımak'' tır.